Ευφροσύνη Πατσού: «Ο στίβος είναι αγάπη!»

Η Ευφροσύνη Πατσού, είναι σήμερα αθλητική ψυχολόγος και επιστημονική συνεργάτης της ελληνικής εθνικής ομάδας στίβου.

Υπήρξε πρώην αθλήτρια στίβου, πριν μερικά χρόνια, σε υψηλό επίπεδο. Με αφορμή την εισήγησή της στην ημερίδα «Διατροφή, Φυσική Άσκηση και Υγεία: Ζήσε σαν τον Όλυμπο», παραχώρησε αποκλειστική συνέντευξη στο δημοσιογράφο Νίκο Κολίτση και στο Metrosport.gr, για την ομαλή μετάβαση από το ταρτάν του γηπέδου… στην ψυχολογία, το ρόλο της αθλητικής ψυχολογίας, τον… Άκη Ζήκο και φυσικά τη μεγάλη της αγάπη, το Στίβο του χθες και του αύριο!

Ποια είναι η ψυχολογία των Ελλήνων αθλητών Στίβου στην εποχή της κρίσης, της έλλειψης κινήτρων και υποδομών και πώς αυτή σχετίζεται με τις αγωνιστικές επιδόσεις τους;
O στίβος είναι ένα ιδιαίτερο άθλημα, μοναχικό και μοναδικό. Ο στίβος δεν είχε ποτέ χρήματα, δεν έχει και τώρα. Άρα, οι Έλληνες αθλητές είναι και λίγο συνηθισμένοι σ’ αυτή την κατάσταση. Η οικονομική κρίση δε φαίνεται να επηρεάζει τους αθλητές στις επιδόσεις τους και σ’ αυτό που κάνουν. Αγαπούν το στίβο, είναι ευαισθητοποιημένοι σε ό, τι περνάει η χώρα, αλλά αυτό δεν τους εμπόδιζε ποτέ και ίσχυε και στα δικά μου πέτρινα χρόνια (με εξαίρεση τους Ολυμπιακούς Αγώνες), που ποτέ δε σκεφτήκαμε ότι από τη στιγμή που δεν έχουμε χρήματα, δε θα κάνουμε αυτό που αγαπάμε. Γιατί ο στίβος είναι αγάπη.

Ποιος είναι ο ρόλος σας ως επιστημονική συνεργάτης της ελληνικής εθνικής ομάδας Στίβου; Είναι κατά βάση υποστηρικτικός ή θεραπευτικός;
Η αλήθεια είναι ότι δε νοείται αθλητής, υψηλότερου ή χαμηλότερου επιπέδου, που να μην έχει μία διεπιστημονική ομάδα, που απαρτίζεται από τον ψυχολόγο, το διατροφολόγο, το φυσικοθεραπευτή και το γιατρό. Ευτυχώς ο ΣΕΓΑΣ, που είναι μία ομοσπονδία που κατάλαβε από την αρχή τη σημασία αυτή και τρέχει το πρόγραμμα της ψυχολογικής υποστήριξης, εδώ και εννέα χρόνια. Ο ρόλος μου είναι εκπαιδευτικός, στην κατεύθυνση να εκπαιδεύσουμε τους αθλητές να διαχειρίζονται τις καταστάσεις που αντιμετωπίζουν, όπως το stress του αγώνα και σε δεύτερο βαθμό υποστηρικτικός και θεραπευτικός. Κυρίως εστιάζουμε στην εκπαίδευση και στην πρόληψη.

Έχουμε υπερβεί τα όρια της ανθρώπινης φύσης στον αθλητισμό;
Δεν έχουμε υπερβεί τα όρια στον αθλητισμό. Ρεκόρ γίνονται συνέχεια. Ακούστηκε ότι η Ομοσπονδία πρότεινε να μηδενιστούν τα ρεκόρ, γεγονός που προκάλεσε μία αναστάτωση. Σίγουρα ορισμένα ρεκόρ είναι έξω από την ανθρώπινη λογική. Πάντα η επιστήμη της προπονητικής εξελίσσεται και οι ανθρώπινες δυνατότητες προσαρμόζονται στην επιστήμη, αρκεί όλα αυτά να μη γίνονται υπό την επήρεια ουσιών.

Πόσο σημαντική είναι η διαχείριση ενός αθλητή, αναφορικά με το τέλος της αθλητικής του διαδρομής; Ποια ήταν η δική σας αντιμετώπιση και ποιος είναι ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος πριν, κατά τη διάρκεια και μετά;
H διδακτορική μου διατριβή είναι ο τερματισμός της αθλητικής καριέρας. Είχα αρχίσει και δούλευα στο μυαλό μου πολύ νωρίτερα αυτό το χρονικό σημείο, γιατί δε θα μπορούσα να σκεφτώ τον εαυτό μου, μετά τον αθλητισμό, ένα άτομο που θα πήγαινε το πρωί στη δουλειά του και θα γυρνούσε το μεσημέρι, χωρίς να έχει τίποτα άλλο να κάνει. Η ψυχολογία ήταν μία συνειδητή επιλογή για να μπορέσω να ζήσω το υπόλοιπο του βίου μου ευτυχισμένη, πόσο μάλλον η αθλητική ψυχολογία, που ήταν μονόδρομος. Πρόσφατα μάλιστα έγραψα ένα άρθρο για τις αυτοκτονίες και την κατάθλιψη, καθώς έχουν διαγνωστεί πολλοί αθλητές σε ομαδικά αθλήματα, οι οποίοι, σημειωτέον, αποτελούν έναν πολύ ευάλωτο πληθυσμό. Οι αθλητές κάνουν προσπάθεια να μη δείξουν αυτό που νιώθουν, γιατί αυτό σημαίνει αδυναμία, επιχείρημα για τον αντίπαλο να με κερδίσει, μειωμένο ανδρισμό, για τους άνδρες, μία ευαισθησία, παιχνιδίσματα ή σνομπισμό. Υπάρχουν πολύ έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις στους αθλητές, οι οποίες πολλές φορές κρύβονται.

Ο τερματισμός της αθλητικής καριέρας είναι μία ιδιαίτερη κατάσταση που δεν τη σκέφτεται κανείς και ειδικά από τη στιγμή που έρχεται βίαια, όπως μετά από έναν τερματισμό, οπότε είναι πολύ δύσκολο να το διαχειριστεί ο αθλητής. Έχει μεγαλύτερη αξία πάντως η προετοιμασία για το τέλος. Αυτό που λέει ο λαός, «Από Δήμαρχος, κλητήρας», ισχύει σε κάθε περίπτωση. Όταν είσαι αθλητής, έχεις να κάνεις μόνο αυτό. Όλοι φροντίζουν για σένα, ο προπονητής, η ομάδα… Όταν τα φώτα σβήνουν, όλοι σε ξεχνάνε. Μου κάνει μεγάλη εντύπωση, όταν μιλάω με παιδιά για αθλητές Ολυμπιονίκες του πρόσφατου παρελθόντος, που δεν τους γνωρίζουν καν. Σκεφτείτε πώς σκέφτονται οι ίδιοι οι αθλητές…

Ο ρόλος των γονέων σήμερα παραμένει ενεργητικός και συμμετοχικός στην αθλητική δραστηριότητα ενός παιδιού;
Οι γονείς εμπλέκονται τόσο πολύ στο αθλητικό κομμάτι, που απαιτούν από τα παιδιά να κάνουν ένα άθλημα για να έχουν νίκες και να αποκομίσουν οι ίδιοι οφέλη απ’ αυτό. Θέλουν τα παιδιά ν’ ασχοληθούν μ’ ένα άθλημα, όχι για την υγεία τους και για την καλύτερη ποιότητα ζωής τους, αλλά για να εισπράξουν κάτι από αυτό πίσω. Βλέπουν μόνο το αποτέλεσμα. Είναι πολύ διαφορετική η γενιά των γονέων σήμερα από αυτή πριν μερικά χρόνια. Έχουν παρατηρηθεί πάντως πολύ ανησυχητικά δείγματα και στα ομαδικά αθλήματα και γι’ αυτό οι γονείς αποτελούν ένα ξεχωριστό κομμάτι της αθλητικής ψυχολογίας από μόνο του.

Πώς συσχετίζεται η εκπαίδευση με την ψυχολογία στο σύγχρονο σχολείο;
Η εκπαίδευση στο σύγχρονο σχολείο είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με την ψυχολογία. Τα εκπαιδευτήρια Ζηρίδη για παράδειγμα στην Αθήνα, με υπεύθυνο τον Άκη Ζήκο, εκπονούν ένα πρόγραμμα αθλητικής ψυχολογίας, που είναι εκπαίδευση και δεν περιορίζεται στον αθλητισμό. Όλη αυτή τη γνώση τη λαμβάνουν οι μαθητές-αθλητές και την προσαρμόζουν στη ζωή τους. Ένας αθλητής ενδέχεται ν’ αντιμετωπίζει με μεγαλύτερη στωικότητα αυτό που του συμβαίνει στην καθημερινότητά του, συγκριτικά μ’ έναν άλλο άνθρωπο, που δεν έχει ασχοληθεί με τον αθλητισμό.

Ποιο είναι το παρόν και το μέλλον του ελληνικού στίβου; Yπάρχει προοπτική και όραμα;
Ο στίβος έχει παρόν και μέλλον. Η αλήθεια είναι ότι ο κλασικός αθλητισμός πάντα έδειχνε ότι έχει ένα υψηλότερο επίπεδο παιδείας. Αποτελεί πρότυπο. Έχουμε ταλέντα και θα έχουμε ταλέντα, παρά τις δυσκολίες και τα γήπεδα που κλείνουν. Δεν έχουν αλλάξει πολύ τα πράγματα. Παραμένω αισιόδοξη.